Το έκθεμα του μήνα

Οκτώβριος 2018 – October 2018

Ένας γάλλος αξιωματικός του ναυτικού και τα παλαιότερα νεοελληνικά τσουκάλια

Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε το προάστιο των Σεβρών στο Παρίσι για τις διάσημες πορσελάνες του. Λίγοι ίσως γνωρίζουν ότι εκεί βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα και σημαντικότερα μουσεία κεραμικής. Το μουσείο ιδρύθηκε το 1824 με στόχο να αποτελέσει την κιβωτό της παγκόσμιας κεραμικής. Για το λόγο αυτό από την ίδρυση του συγκέντρωνε όχι μόνο τις περίτεχνες πορσελάνες και τα σπάνια αρχαία αγγεία αλλά ακόμα και τα σύγχρονα τότε αγγεία καθημερινής χρήσης.

Ένας από αυτούς που συνέβαλλε στη συγκρότηση των συλλογών του μουσείου ήταν ένας νεαρός αξιωματικός του ναυτικού με το όνομα Julius de Blosseville (εικ. 1) . Ο παθιασμένος αυτός θαλασσοπόρος περιέπλευσε σε όλο τον κόσμο μέχρι το 1833 που το πλοίο του χάθηκε αύτανδρο κάπου στον αρκτικό κύκλο. Στα ταξίδια του εκτός των άλλων συγκέντρωνε κεραμικά και τα έστελνε στο Μουσείο των Σεβρών. Τα έτη 1830-1832 περιπολώντας με το μπρίκι Alacrity στην Ανατολή για την πάταξη της πειρατείας, συγκέντρωσε και έστειλε στη Γαλλία πάνω από 100 χρηστικά κεραμικά από το Αρχιπέλαγος.

Κρήτη, Μήλος, Άργος, Σίφνος, Σύρος, Αίγινα, Λέσβος, Χίος είναι μερικά από τα μέρη από τα οποία προέρχονται τα αγγεία που συνέλλεξε ο Blosseville. Κάποια από αυτά δημοσιεύτηκαν συνοπτικά στον πρώτο κατάλογο του Μουσείου των Σεβρών, το 1845, και αργότερα αποσύρθηκαν στις αποθήκες. Το φθινόπωρο 2013 τα κεραμικά αυτά εντοπίστηκαν ξανά, σχεδιάστηκαν, φωτογραφήθηκαν και για πρώτη φορά μελετήθηκαν ενδελεχώς από τον Νίκο Λιάρο και τη Θαλασσινή Μπράτσου.

Η ομάδα αυτή των κεραμικών στο Μουσείο των Σεβρών είναι το μοναδικό, με ασφάλεια χρονολογημένο σύνολο κεραμικής του 19^ου αι. από το Αιγαίο και μας παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την παραγωγή και τη διακίνηση της κεραμικής στο Αρχιπέλαγος. Ένα κουμάρι από τη Λέσβο, για παράδειγμα, μαρτυρά την αδιάλειπτη συνέχεια στη μορφή και στη διακόσμηση των αγγείων αυτών για πάνω από δύο αιώνες (εικ. 2) και ένα πιάτο από το Τσανάκ Καλέ μας βοηθά να χρονολογήσουμε παρόμοια αντικείμενα (εικ.3). Το παλαιότερο γνωστό σιφνέικο τσουκάλι από τη Σίφνο επιβεβαιώνει μια παλαιότερη υπόθεση ότι τα σκεύη αυτά ήταν αρχικά πιο ωοειδή και πιο βαθιά (εικ. 2). Κάποια άλλα αγγεία έχουν εντελώς ιδιότυπα σχήματα και μαρτυρούν τις μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν στην αιγαιακή κεραμική τον 19^ου αι, όπως τα αγγεία που έφερε από τη Μήλο (εικ. 4) και ένα άλλο από τη Λέσβο ( εικ. 5).

Τα συμπεράσματα αλλά και τα ερωτήματα που προέκυψαν είναι πάρα πολλά και μέρος αυτών θα παρουσιαστούν στο 12^ο Διεθνές Συνέδριο για τη Μεσαιωνική και Νεότερη Κεραμική της Μεσογείου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών το Σάββατο στις 27 Οκτ. στις 19.00

Κείμενο/text : Νίκος Λιάρος

English text editing : Stephanie Sampson

October  – November 2018

A French Naval Officer and the Oldest Modern Greek Cooking Pots

Most of us know the suburb of Sèvres in Paris for its famous porcelain, but few people may know that one of the oldest and most important ceramics museums is located there. The museum was founded in 1824 in order to create an “ark” of world ceramics. For this reason since its founding it has collected not only ornate porcelain and rare ancient vases, but also modern pottery of everyday use.

One of the people who contributed to the creation of the museum’s collections was a young naval officer by the name of Julius de Blosseville (fig. 1). This passionate sailor traveled all over the world until 1833 when his ship was lost in the Arctic Circle. On his many journeys he collected ceramics and then sent them on to the Sèvres Museum. During 1830-1832, while patrolling in the Levant with the ship “Alacrity” to counter piracy, he collected and sent to France more than 100 coarse ware pots from the Aegean Archipelago. The islands of Crete, Milos, Sifnos, Syros, Aegina, Lesvos, Chios are some of the places from which the vases collected by Blosseville originated. Some of these ceramics were described briefly in the first published catalogue of the Sèvres Museum in 1845. Later, in late 19^th c, these pots were withdrawn from the show cases into the warehouses. In the autumn of 2013 these ceramics were re-discovered, sketched, photographed and for the first time thoroughly studied by Nikos Liaros and Thalassini Bratsou. This collection of ceramics at the Sèvres Museum is the only group of pottery from the Aegean Sea of the early 19^th century to be securely dated.

This important group provides valuable data about the production and distribution of pottery in the Aegean. A water jug from Lesvos, for example, testifies to a continuity of form and decoration in these ceramics for over two centuries (fig. 2) and a plate from Canak Kale helps us to date similar examples (fig. 3). The oldest known Sifnos cooking pot which was stored in the Sèvres Museum, confirms an older case study demonstrating that these vessels were originally more ovoid and deeper (fig. 2). Some other pottery however, which possess unusual and unique shapes and decoration, indicate the great changes that took place in 19th century Aegean ceramics, as for example a pot from Milos (fig. 4) and another one from Lesvos (fig. 5).

The conclusions and questions that emerged from the study of this unique ensemble of pottery are many, and some of them will be presented in a paper at the 12th International Congress on Medieval & Modern Period Mediterranean Ceramics  (Athens -National Hellenic Research Foundation,  Saturday Oct. 27, 19.00)

Εικ. 1 Julius de Blosseville

Εικ. 2. Κουμάρι από τη Λέσβο και τσουκάλι από τη Σίφνο που έφερε στο Μουσείο των Σεβρών ο Blosseville το 1830-1832. Jug from Lesvos and cooking pot from Siphnos , brought by Blosseville in 1830 – 1832. Brongniart & Riocreux 1845, pl. XII

Εικ. 3. Αγγείο από τη Μήλο. Στα αριστερά από την δημοσίευση του 1845 στα δεξιά από τη έρευνα του 2013. Pot from Milos. At the left from the publication of 1845 at the right from the recent study.  ( Μουσείο Σεβρών – Sèvres Museum)

Εικ. 4. Πιάτο από το Τσανάκ Καλέ που έφερε ο Blosseville το 1830. Plate from Canak Kale brought by Blosseville in 1830 (Μουσείο Σεβρών – Sèvres Museum)

Εικ. 5 Αγγείο από τη Λέσβο που έφερε ο Blosseville to 1832. Pot from Lesvos brought by Blosseville in 1832 (Μουσείο Σεβρών – Sèvres Museum)